Eetcafé De Kalkman
Wierum
Het dorp Wierum wil samen met Sense of place de vervallen pier (hoofd) weer beleefbaar maken samen met natuurontwikkeling en het herstel van de kwelders. Het project heet Kromme Horne, meer info in het eetcafé De Kalkman.
Hier schon mal ein Vorgeschmack
In het verlegde van het bestaande hoofd is een vliegtuig in het Wad bij Wierum neergekomen.
De navigator Bob (Smudger) Coles heeft gedurende de oorlog aantekeningen gemaakt, aan de hand daarvan het volgende verslag: In de nacht van 7 op 8 mei was Coles waarnemer / navigator van de Blenheim Mk4 met serienummer P4860, van 139 squadron van de RAF. Ze waren opgestegen van hun thuisbasis Horsham St. Faith. Met Middleton en Hale vlogen ze die nacht een missie naar Nederland in de richting van Hoek van Holland. Het was een heldere nacht waarbij de maan de nacht verlichtte.
Hun hoofddoel was een vijandelijk konvooi bij Den Helder dat ze spoedig vonden, ze hebben een bom afgeworpen op het grootste schip dat daarop in brand vloog. Omdat er nogal wat weerstand kwam van het konvooi besloten ze verder te gaan naar hun tweede doel, aangemeerde schepen in Delfzijl.
Onderweg daarheen zag Hale een Duitse jager aankomen voor een aanval. Op zijn waarschuwing maakte piloot Middleton een ontwijkende beweging waarbij de Blenheim het water raakte en neerstorte waarbij het toestel in tweeën brak. Een andere versie van het verhaal is dat ze aan de hand van de kustlijn probeerden te ontdekken waar ze waren en daarbij te laag vlogen en het water raakten.
Hale zat in het achterste deel van het vliegtuig terwijl Middleton en Coles met het voorste stuk verder tuimelden tot het bleef liggen in ondiep water. Daarna vloog het voortse stuk in brand. Coles had de minste verwondingen en kon het reddingsvlot laten opblazen. Hij ontdekte dat hij kon staan, het water reikte tot zijn borst. Hij slaagde er in de gewonde piloot in het vlot te krijgen. Daarna peddelde hij naar het achterste deel van het toestel waar hij de bewusteloze Hale uit het wrak kon halen. Hale is bij bewustzijn gekomen toen het voorste deel van het toestel ontplofte met de nog daarin aanwezige bommen. Zie bijgaande afbeelding naar een schilderij van Bob Coles. Daarna heeft Coles het vlot met zijn kameraden er in wadend door het water naar de kant gebracht. Daarbij kwam hij niet op een strand maar bij de kust kwam Coles in diep, zuigend slik terecht.
Bij het bereiken van de zeedijk bij Wierum werden ze opgewacht door de Duitsers. Er was een radarpost bij Nes vlak bij de plaats van de crash. Dit was het begin van een lange tijd in krijgsgevangenschap met diverse ontsnappingspogingen. Na een paar dagen in het ziekenhuis warden ze naar een kamp voor krijgsgevangen gebracht. Na de oorlog ging Coles terug naar Engeland en begon een eigen bedrijf als fotograaf.
Tijdens de oorlog zijn onderdelen van het wrak door de Duitsers geborgen. Begin mei 1999 is Bob Coles met wadloopgids Minze de Boer terug geweest op de plaats van de crash. Een andere wadloopgids Jan Smit heeft jaren plezier gehad van de gevonden vliegerlaarzen van Coles die in de modder waren blijven steken. Ook is toen in Wierum een tentoonstelling georganiseerd over vliegtuigwrakken in de Waddenzee. Coles heeft de houder van het staartwiel als aandenken mee terug genomen.
-
Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden
Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden
-
Fusillade aan de Woudweg
Fusillade aan de Woudweg
De fusillade in Dokkum is de grootste fusillade geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog in Friesland. Een bloedig dieptepunt in de steeds hardere strijd tussen de Duitse bezetter en het verzet.
Het gaat om een wraakactie: drie dagen eerder overvalt het verzet bij het dorp De Valom een auto van de Sicherheitsdienst (SD) met daarin een belangrijke gevangene, in de hoop deze te bevrijden. Bij het vuurgevecht dat ontstaat komen een Duitse SD-er en zijn Belgische chauffeur om het leven.
Artur Albrecht, SD-chef in Friesland, is furieus en wil volgens een getuige Dokkum 'van de kaart van Nederland laten verdwijnen'. Zijn meerderen van de SD-Dienststelle in Groningen geven hem hier echter geen toestemming voor. In plaats daarvan worden twintig gevangenen uit gevangenissen in Friesland en Groningen gehaald en meegenomen naar een weiland aan de Woudweg in Dokkum.
De burgemeester van de stad is zelfs van huis gehaald om toe te kijken. De mannen moeten op een rij gaan liggen in de sneeuw. In groepjes van vijf worden ze naar voren geroepen. Dan klinken er schoten. De lichamen van de slachtoffers moeten een etmaal blijven liggen in de sneeuw, als afschrikwekkend voorbeeld voor de bevolking. De slachtoffers zijn Friezen en Groningers. Sommigen zijn actief in het verzet, anderen zijn Todeskandidaten.
Aan de Woudweg in Dokkum herinnert een monument aan het drama. Jaarlijks is er bij dit monument een kranslegging waarbij leerlingen van scholen in Dokkum worden betrokken.
Verschillende leden van het vuurpeloton worden na de oorlog berecht voor hun betrokkenheid bij de fusillade en krijgen de doodstraf. Zo ook Artur Albrecht. Hij wordt op 21 maart 1952 gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte. Het is het laatste doodvonnis dat in Nederland wordt voltrokken.
Dokkum op de Dam
Enkele jaren later, op 4 mei 1956, onthult koningin Juliana het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam. Het monument speelt een centrale rol bij de jaarlijkse Nationale Dodenherdenking op 4 mei die ook altijd wordt bijgewoond door het staatshoofd.
In het monument zijn elf urnen opgenomen met daarin ‘in bloed gedrenkte aarde’. Aarde afkomstig van van strijd- en fusilladeplaatsen uit de elf provincies. Later is ook een 12e urn met aarde uit Nederlands-Indië (het huidige Indonesië) toegevoegd.
Voor het vullen van de Friese urn is aarde gehaald uit de omgeving van Kornwerderzand, strijdtoneel in de meidagen van 1940. Ook is aarde gehaald van fusilladeplaatsen, waaronder de Woudweg in Dokkum en Dronrijp waar op 11 april 1945, een paar dagen voor de bevrijding nog dertien mensen zijn gefusilleerd.
