Kerk van Engwierum
Engwierum
Bekijk voor je naar de kerk loopt even het mooie zwaaihek met ‘Gedenk te sterven’ en doodssymboliek. De stichtingssteen heeft een lange tekst, die zelfs rijmt.De toren van de kerk is veel ouder dan het kerkgebouw. In 1725 is het gebouw n...
Take a look
Bekijk voor je naar de kerk loopt even het mooie zwaaihek met ‘Gedenk te sterven’ en doodssymboliek. De stichtingssteen heeft een lange tekst, die zelfs rijmt.
De toren van de kerk is veel ouder dan het kerkgebouw. In 1725 is het gebouw namelijk afgebroken, waarna er nieuw is gebouwd tegen de toren. Wel is de toren in de veertiende eeuw iets verhoogd en kreeg deze bij de nieuwbouw vermoedelijk een nieuw zadeldak. De kerk heeft rechthoekige en rondboogvensters, waarvan twee gebrandschilderde ramen bevatten.
Onder het houten tongewelf hangt in het koor de fraaie mahoniekleurige preekstoel met witte ornamenten. Aangebracht in de bouwtijd van de kerk. De kuip heeft elegante hol-bolle vormen. In het kuifstuk staan de wapens van families Haersma en Wijckel. De gebrandschilderde ramen zijn van Ype Staak; het orgel uit 1823 van de firma het Van Dam.
Extra informatie:
De in 1746 gebouwde kerk staat op een volledig door een ijzeren hek omgeven kerkhofterp. Er is een fraai zwaaihek met ‘Gedenk te sterven’ en penanten met doodssymboliek. De stichtingssteen bevat een rijm, waarvan de eerste strofe luidt: ‘De gunst van armen en van ryken / Vertoonde nimmer zich zo sterk / als in den bouw van deese kerk / door algemene liefdeblyken.’ De steen zit boven de rondbogige poort met neggen met bloemreliëf, lijstkapitelen, aanzetstukken met druiventrossen en een sluitsteen met Franse lelie. De toren is 13de-eeuws, in de 14de eeuw iets verhoogd en waarschijnlijk bij de nieuwbouw voorzien van een nieuw zadeldak tussen topgevels met pinakels. In de muren zitten kleine rondboogvensters, bovenin geprofileerde galmgaten en aan de oostzijde zit de uurwerkplaat.
Aan de westzijde staan in beide schipmuren rechthoekige vensters met kleine roedeverdeling. Verder wordt het kerkschip aan beide zijden verlicht door drie grote rondboogvensters. Aan de noordzijde is één venster beschermd door lattenblinden; aan de zuidzijde alle vensters. Bij de twee vensters met gebrandschilderde ramen zijn de blinden meestal gesloten. De driezijdige sluiting heeft penanten op de hoeken. De oostelijke sluitmuur is blind, de andere hebben rechthoekige vensters met kleine roedeverdelingen.
Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf. De preekstoel met klankbord tegen de sluitgevel is door Jurjen Stelmaker vervaardigd en dateert uit de bouwtijd van de nieuwe kerk. De kuip heeft elegante uit- en inzwenkende vormen. Op de consoles zitten de gesneden symbolen van de evangelisten en op de gebogen stijlen van de kuip personificaties van de deugden. In het kuifstuk zijn de wapens van de families Haersma en Wijckel verwerkt. De gebrandschilderde ramen met voorstellingen van de wapens van Oranje en van de provincie, geflankeerd door allegorische figuren, zijn in 1746 gemaakt door Ype Staak uit Sneek. Het orgel is in 1823 door L.J. & J. van Dam uit Leeuwarden gebouwd. De kas in empirestijl heeft een lage middentoren. De torens en het snijstuk op de balustrade zijn versierd met muziektrofeeën.
1746, toren 13de eeuw
Protestants
Preekstoel, gebrandschilderde glazen, orgel
Here you will find Kerk van Engwierum
Tsjerkepaed 19132 LP Engwierum Plan your route
from your location
-
Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden
Nationaal Landschap Noardlike Fryske Wâlden
-
Fusillade aan de Woudweg
Fusillade aan de Woudweg
De fusillade in Dokkum is de grootste fusillade geweest tijdens de Tweede Wereldoorlog in Friesland. Een bloedig dieptepunt in de steeds hardere strijd tussen de Duitse bezetter en het verzet.
Het gaat om een wraakactie: drie dagen eerder overvalt het verzet bij het dorp De Valom een auto van de Sicherheitsdienst (SD) met daarin een belangrijke gevangene, in de hoop deze te bevrijden. Bij het vuurgevecht dat ontstaat komen een Duitse SD-er en zijn Belgische chauffeur om het leven.
Artur Albrecht, SD-chef in Friesland, is furieus en wil volgens een getuige Dokkum 'van de kaart van Nederland laten verdwijnen'. Zijn meerderen van de SD-Dienststelle in Groningen geven hem hier echter geen toestemming voor. In plaats daarvan worden twintig gevangenen uit gevangenissen in Friesland en Groningen gehaald en meegenomen naar een weiland aan de Woudweg in Dokkum.
De burgemeester van de stad is zelfs van huis gehaald om toe te kijken. De mannen moeten op een rij gaan liggen in de sneeuw. In groepjes van vijf worden ze naar voren geroepen. Dan klinken er schoten. De lichamen van de slachtoffers moeten een etmaal blijven liggen in de sneeuw, als afschrikwekkend voorbeeld voor de bevolking. De slachtoffers zijn Friezen en Groningers. Sommigen zijn actief in het verzet, anderen zijn Todeskandidaten.
Aan de Woudweg in Dokkum herinnert een monument aan het drama. Jaarlijks is er bij dit monument een kranslegging waarbij leerlingen van scholen in Dokkum worden betrokken.
Verschillende leden van het vuurpeloton worden na de oorlog berecht voor hun betrokkenheid bij de fusillade en krijgen de doodstraf. Zo ook Artur Albrecht. Hij wordt op 21 maart 1952 gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte. Het is het laatste doodvonnis dat in Nederland wordt voltrokken.
Dokkum op de Dam
Enkele jaren later, op 4 mei 1956, onthult koningin Juliana het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam. Het monument speelt een centrale rol bij de jaarlijkse Nationale Dodenherdenking op 4 mei die ook altijd wordt bijgewoond door het staatshoofd.
In het monument zijn elf urnen opgenomen met daarin ‘in bloed gedrenkte aarde’. Aarde afkomstig van van strijd- en fusilladeplaatsen uit de elf provincies. Later is ook een 12e urn met aarde uit Nederlands-Indië (het huidige Indonesië) toegevoegd.
Voor het vullen van de Friese urn is aarde gehaald uit de omgeving van Kornwerderzand, strijdtoneel in de meidagen van 1940. Ook is aarde gehaald van fusilladeplaatsen, waaronder de Woudweg in Dokkum en Dronrijp waar op 11 april 1945, een paar dagen voor de bevrijding nog dertien mensen zijn gefusilleerd.
