Bunker en oefenveld Noarderleech

(dit verhaal hoort bij de route Noarderleech van de Strijd om de Wadden) 

Op 13 augustus 1940 kwamen de Duitsers met 100 man met kruiwagen een oefenveld voor bommenwerpers aanleggen. Op het Noorderleeg werd vee ingeschaard en gras verkocht. De polhoeder (beheerder) Roeda heeft aangegeven dat het gebied met storm regelmatig onder water liep maar de Duitsers lieten zich daardoor niet afschrikken. Het oefenveld behoorde bij de Fliegerhorstkomandantur op de vliegbasis Leeuwarden. Het had de naam SF 10 Marrum, SF staat voor Scheinflughaven. Op 17 augustus was het oefenterrein klaar en in oktober zijn de voorbereidingen voor de aanleg van de straatweg naar de huidige bunker begonnen.

Bouw van de bunker
In 1941 is de bouw van de bunker begonnen. Aannemer Van Slooten uit Oude Bildtzijl heeft daaraan meegewerkt, De zoon van de aannemer heeft op 15 december 1941 de gesneuvelde bemanningsleden van de Junkers zien liggen toen hij cement gebracht had. Net als andere bunkers van deze soort heeft een spiegelsysteem bij de halfronde opening bovenaan de bunker gediend als 360 graden waarneming systeem. Deze opening is later dichtgemaakt en de spiegels zijn verdwenen.
Na de oorlog was er op diverse plaatsen schade door inslag van kogels en granaten zichtbaar. Dit is bij de restauratie door It Fryske Gea uit het zicht geraakt.

De waarnemingspost is gemaakt van beton met muren van 50 cm dik. Het dak is voor een bunker erg dun. De vloer van de bunker is verhoogd aangelegd en via een betonnen trap is de deur van de bunker te bereiken. Op 6 januari 1941 is de eerste melding van een oefening waarbij met vliegtuigen geoefend en geschoten zou worden. Voor een oefening moet de polhoeder zorgen dat alle vee en mensen van het veld gehaald worden. Hij moet ook zorgen dat de gaten van oefenbommen en bij nood afgeworpen bommen weer dicht gemaakt worden.
Er was een grote rode N gemaakt bij de zomerdijk. Die plek was bedoeld om bij nood scherpe bommen af te werpen. Er was een richtpunt met een straal van 500 meter er omheen. Er waren, van houten geraamten, twee scheepsdoelen in gemaakt waarop de vliegtuigen oefenbommen konden gooien.

De oefenbommen waren van beton en voorzien van glazen buizen met chloorsulfonzuur. Als een bom de grond raakte ontstond er rook en zo kon in de waarnemingsbunker het resultaat waargenomen worden. Er zijn later toen er aardappels verbouwd zijn door de toenmalige polhoeder Hiddema bij het ploegen diverse oefenbommen gevonden en soms werd daarbij de rokende lading geraakt.

Oefenterrein 
Er is ook met boordmunitie op schietschijven op de kwelder bij de zomerdijk geschoten. Naast de bunker was een soort markering aangebracht waarvan de functie niet bekend is. Bij het oefenen zijn drie Duitse vliegtuigen in het buitendijkse gebied neergestort. Een van die vliegtuigen zit, met de piloot, nog in de grond. In 2016 is aan de bunker een paneel onthuld met het verhaal over het oefenveld en van de piloot Georg Wilhelm van 21 jaar.

Noodlanding op het Noorderleeg.
- Vliegtuig: Messerschmitt Bf 109 E-3
- Zondag 12 mei 1940, tijd 13:00 uur
- Serienummer: , registratie:
- Onderdeel: 6./(J)186
- Bemanning: ?, ongedeerd

Deze jager is tijdens de gevechten bij de Afsluitdijk door de Nederlandse luchtafweergeschut geraakt. De piloot moest een noodlanding maken in de zomerpolder van het Noorderleeg in de buurt van de Oude Dobbe. Hij kon daarna het toestel lopend verlaten. Hij is bij de familie Roeda binnengebracht en volgens de dochter van Roeda nogal geschrokken van het incident, na een kop chocolademelk naar Leeuwarden gegaan met zijn collega’s.

De Duitsers die het vliegtuig hebben afgevoerd, zijn enkele dagen op de boerderij van Roeda ingekwartierd geweest. Dit waren 7 man waaronder één onderofficier. Voor de inkwartiering, met bed, werden vergoedingen betaald. Dit was 20 cent per dag voor manschappen en voor onderofficieren 50 cent per dag. Inclusief verwarming werd 30 cent gerekend. Ze kregen in dit geval per dag 15 liter warme melk waarvoor door Roeda de vergoeding van een warme maaltijd gevraagd werd.

Neergestort op het Noorderleeg.
- Vliegtuig: JunkersJu- 88
- Maandag 15 december 1941
- Serienummer: 1279, registratie:
- Onderdeel: 1./KG 506
- Bemanning:
Feldwebel Emil Stürzel, 27 piloot KIA
Unteroffizier Otto Flohr, 21 marconist KIA
Oberleutnant Johann Klatte, 27 waarnemer KIA
Unteroffizier Werner Schlegel , 23 boordschutter KIA

Neergestort tijdens een oefenvlucht op het Noorderleeg bij het oefenen met bommenwerpen of schieten met boordwapens.
Verslag polhoeder Roeda: Op 15 december 1941 viel bij het oefenen een zware Duitse bommenwerper neer, hij raakte even de grond, vloog in brand nog een vier a vijfhonderd meter vliegende en klapte tegen de grond, vier doden, ik stond binnen de 200 meter van waar het gebeurde, het was in een moment aan kant, op de nieuwe straatweg lagen twee onthoofde lijken geheel uiteen gespat het was verschrikkelijk te zien.

De bemanningsleden zijn begraven op de Noorderbegraafplaats van Leeuwarden en later herbegraven op de Duitse oorlogsbegraafplaats bij Ysselsteyn.

Neergestort bij Marrum:
- Vliegtuig: Dornier Do 215 B5
- Vrijdag 1 mei 1942
- Serienummer: 0041, registratie: RV+5N
- Onderdeel: 5./NJG2 Leeuwarden
- Bemanning:
Oberleutnant R. Rausscher, 21 piloot
Unteroffizier Herbert Blumenthal, 25 marconist KIA
Feldwebel Heinz Warbelow, 25 boordwerktuigk. KIA

Neergestort tijdens een oefenvlucht bij Marrum tegen de grond gevlogen. Mogelijk op het Noorderleeg of de kwelders van Noord Fryslân Bûtendyks. Polhoeder Roeda geeft in zijn jaarverslag aan: Op 1 mei het weer iets milder, heden met het oefenen door Jachtvliegers er weer een gevallen waarby twee man gedood.

De twee omgekomen bemanningsleden zijn begraven op de Noorderbegraafplaats te Leeuwarden en later herbegraven bij IJsselsteyn